Zorunlu Deprem Sigortasının Yasal Dayanağı

Zorunlu Deprem Sigortası, Türkiye’de özellikle depremlerin sıkça yaşandığı bölgelerde halkın maddi güvenliğini sağlamak ve olası hasarlarda bireylere hızlı ve etkin bir yardım sunmak amacıyla yürürlüğe girmiştir. Bu sigortanın yasal dayanağı, 1999 Marmara Depremi sonrasında şekillenen önemli bir yasal düzenleme ile oluşturulmuştur. 27 Eylül 2000 tarihinde çıkarılan DASK (Doğal Afet Sigortaları Kurumu) yönetmeliği ve 587 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile zorunlu hale getirilen bu sigorta, konut sahiplerinin depreme karşı korunmasını zorunlu kılarak, kamusal mali yüklerin hafifletilmesini ve bireylerin maddi güvenceye sahip olmasını amaçlamaktadır.

Bu yasal düzenlemelerle birlikte, Zorunlu Deprem Sigortası olmayan konutlar için elektrik, su ve doğal gaz gibi kamu hizmetlerinden yararlanmanın önüne engeller getirilmiş, ev alım-satım süreçlerinde de bu sigortanın varlığı zorunlu hale getirilmiştir. Bu sigorta, binaların deprem sonrası yeniden inşa edilmesi veya hasar gören bölümlerinin onarılması gibi maliyetli süreçlerde büyük bir finansal güvence sunar.

Yasa, Türkiye’deki konut sahiplerinin, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu ve 7269 sayılı Afetler Kanunu kapsamında binalarını sigortalatmasını zorunlu hale getirmiştir. Böylece, devlet eliyle güvence sağlanmış ve halkın büyük bir kısmı, olası deprem zararlarına karşı koruma altına alınmıştır. Zorunlu Deprem Sigortası’nın yasal dayanağı, Türkiye’deki yapıların depreme karşı güvenliğini artırmayı hedefleyen geniş çaplı bir stratejinin bir parçasıdır.

DASK (Doğal Afet Sigortaları Kurumu) ve Görevleri

DASK (Doğal Afet Sigortaları Kurumu), Zorunlu Deprem Sigortası’nın uygulanması ve yönetilmesi amacıyla kurulmuş olan bir kamu kurumudur. Bu kurum, Türkiye genelinde deprem sonrası maddi hasarların tazmin edilmesi ve sigortalı binaların yeniden inşası için kaynakların yönetilmesini sağlar. 2000 yılında kurulan DASK, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın denetiminde çalışır ve devletin deprem riskine karşı sigorta kapsamını genişletmesine yardımcı olur.

DASK’ın temel görevleri şu şekilde özetlenebilir:

• • Zorunlu Deprem Sigortasını Yaygınlaştırmak: Türkiye genelinde deprem sigortasının yaygınlaştırılmasını ve bilinçlendirilmesini sağlamak.
  • Prim Toplama ve Tazminat Ödeme: Sigorta poliçeleri kapsamında toplanan primlerin yönetilmesi ve deprem sonrası hasarların tazmin edilmesi.
  • Risk Analizi ve Sigorta Havuzunun Yönetimi: Deprem risklerini analiz ederek, Türkiye genelinde sigorta sisteminin sürdürülebilir olmasını sağlamak ve olası büyük depremler karşısında sigorta havuzunun yönetilmesi.
  • Deprem Sonrası Yardım Koordinasyonu: Depremlerden etkilenen sigortalı konut sahiplerine hızlı ve etkili bir şekilde tazminat ödemelerini gerçekleştirmek.
  • Uluslararası Reasürans Anlaşmaları: DASK, deprem riskini minimize etmek ve kaynaklarını artırmak için uluslararası reasürans anlaşmaları yapar. Bu sayede, büyük ölçekli bir depremde dahi sigortalı kişilere ödeme yapılabilmesi garanti altına alınmış olur.

DASK ayrıca deprem sigortası ile ilgili olarak halkı bilgilendirme ve farkındalık artırma görevini de üstlenmiştir. Kurum, halkın depreme karşı sigorta yaptırma konusunda bilinçlendirilmesini ve sigorta sahiplerinin poliçelerini yenilemeleri konusunda uyarılmasını sağlar. Tüm bu görevler, DASK’ın Türkiye’nin en önemli afet sigortası yönetim kurumu olarak faaliyet göstermesini sağlamaktadır.

Deprem Sigortası ile İlgili Yasal Düzenlemeler

Zorunlu Deprem Sigortası ile ilgili yasal düzenlemeler, Türkiye’de depreme karşı güvenliği artırmak amacıyla çıkarılan birçok kanun ve yönetmelikten oluşur. 1999 Marmara Depremi‘nin ardından, bu alandaki yasal düzenlemeler hız kazanmıştır. Türkiye, deprem kuşağında yer aldığı için, hem yeni binaların inşasında hem de mevcut binaların korunmasında sigorta sisteminin güçlü bir hukuki altyapı ile desteklenmesi gerektiği anlaşılmıştır.

Bu yasal düzenlemelerden ilki 587 sayılı Kanun Hükmünde Kararname olup, bu kararname ile Zorunlu Deprem Sigortası devreye girmiştir. Bu kararname, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın denetimi altında Doğal Afet Sigortaları Kurumu’nun (DASK) kurulmasına ve Zorunlu Deprem Sigortası uygulamasının başlatılmasına olanak sağlamıştır.

Diğer önemli yasal düzenlemeler arasında, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun yer alır. Bu kanun, depremler ve diğer doğal afetler karşısında binaların güvenliğini sağlama ve afet sonrası yapılacak yardımların çerçevesini belirler.

Ayrıca, 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu, Zorunlu Deprem Sigortası’nın kapsamını genişleten ve sigorta yaptırmanın esaslarını belirleyen bir diğer önemli düzenlemedir. Bu kanun, Zorunlu Deprem Sigortası olmayan konut sahiplerine, elektrik, su, doğalgaz gibi kamu hizmetlerinden yararlanma kısıtlaması getirerek, sigortanın yaygınlaştırılmasını hedeflemiştir. Bu düzenleme ile birlikte DASK, zorunlu hale getirilmiş ve poliçe olmadan taşınmaz mülklerde satış, devir işlemleri yapılamaz hale gelmiştir.

Zorunlu Deprem Sigortasının Tarihçesi

Türkiye, aktif deprem kuşağında yer alması sebebiyle tarih boyunca çok sayıda yıkıcı depremle karşı karşıya kalmıştır. Ancak 1999 yılında meydana gelen ve büyük bir yıkıma neden olan Marmara Depremi, ülkenin deprem güvenliği politikalarında bir dönüm noktası olmuştur. Bu depremden sonra, Türkiye’de afet yönetimi ve sigorta politikalarında köklü değişiklikler yapılmış, halkın depreme karşı maddi güvenliğini sağlamak için yasal adımlar atılmıştır.

Zorunlu Deprem Sigortası’nın tarihi, 2000 yılında DASK’ın kurulması ile başlar. Bu tarihten önce, sigorta sistemi isteğe bağlıydı ve yeterince yaygın değildi. 1999 Marmara Depremi, deprem sonrası hasarların giderilmesi için büyük bir mali yük getirmiş ve bu durum, devletin üzerine aşırı bir finansal baskı oluşturmuştur. Bu felaketin ardından, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın desteğiyle DASK’ın kurulması ve sigortanın zorunlu hale getirilmesi, gelecekte yaşanacak depremlerden kaynaklanan ekonomik yüklerin hafifletilmesi amacıyla bir sigorta havuzu oluşturulmasına olanak tanımıştır.

DASK, kurulduğu günden bu yana milyonlarca konutu sigortalayarak, Türkiye’deki deprem riskine karşı önemli bir koruma sağladı. Ayrıca, sigorta kapsamının genişletilmesi ve halkın sigorta yaptırma bilincinin artırılması için çeşitli kampanyalar düzenlenmiştir. DASK’ın kurulmasından bu yana geçen yıllarda, Türkiye’de sigortalılık oranı büyük ölçüde artmış, deprem sonrası tazminat ödemeleri hızlandırılmış ve halkın sigorta bilinci gelişmiştir.

Sonuç olarak, Zorunlu Deprem Sigortası, Türkiye’de deprem riskine karşı geliştirilmiş en önemli mali koruma araçlarından biridir. Bu sigorta sistemi, devletin mali yükünü hafifletirken, bireylerin de maddi kayıplarını hızlı bir şekilde karşılamayı amaçlar.