Trafik Kazası Değer Kaybı Tazminatı Nedir?

Trafik Kazalarında Değer Kaybı Araçta (Değer Düşüklüğü) Talebi: 

Trafik kazaları, sürücü ve yolcuların can güvenliği açısından büyük bir risk oluştururken, aynı zamanda maddi hasara da neden olmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2021 verilerine göre, 1.186.353 trafik kazası gerçekleşmiş olup, bu kazaların 998.396’sı maddi hasarla sonuçlanmıştır. Maddi hasarlı kazalarda, yalnızca araçlarda meydana gelen hasarlar söz konusu olsa da, bu durum araçların piyasa değerinde kayba yol açabilmektedir. Bu makalede, trafik kazalarında oluşan değer düşüklüğü taleplerine yönelik bilinmesi gerekenler ve başvuru süreci detaylandırılacaktır.

Değer Kaybı Talebi Nedir?

Değer kaybı, bir trafik kazasında hasar gören aracın onarılsa bile ikinci el piyasa değerinin düşmesi durumunu ifade eder. Aracın kaza öncesi ve kaza sonrası değerindeki fark, değer kaybı olarak talep edilebilir. değer düşüklüğü talebi, hasarın karşı tarafın kusurundan kaynaklandığı durumlarda, karşı tarafın zorunlu trafik sigortasından talep edilebilir.

Trafik Sigortası ve Kasko Poliçesi Arasındaki Fark

Trafik sigortası, yalnızca kazada karşı tarafa verilen zararları karşılayan zorunlu bir poliçedir. Kasko ise, araç sahibinin kendi aracında meydana gelen hasarları güvence altına almak için yaptırdığı isteğe bağlı bir sigortadır. değer düşüklüğü taleplerinde, kazada kusurlu olan tarafın trafik sigortasına başvuru yapılır. Kaskonun, değer kaybı talebi açısından doğrudan bir etkisi yoktur.

Değer Kaybı Talebinde Bulunma Şartları

Değer düşüklüğü talebinde bulunabilmek için bazı hukuki şartların sağlanması gerekir:

• • Kusur Oranı:
    Değer düşüklüğü talebinde bulunabilmek için başvuruda bulunan kişinin kazada %100 kusursuz ya da kısmi kusursuz (örneğin %50 veya %40 kusur) olması gerekmektedir. Talep edilen tutar, karşı tarafın kusur oranına göre değişiklik gösterir.
  • Zamanaşımı Süresi:
    Değer düşüklüğü taleplerinde zamanaşımı süresi iki yıl olup, kaza tarihinden itibaren iki yıl içinde başvuruda bulunulması gerekmektedir. Aksi takdirde talep hakkı zamanaşımına uğrar.

 Gerekli Belgeler ve Başvuru Süreci

Değer kaybı talebinde bulunurken bazı belgeler zorunlu tutulmaktadır:

• • Kaza Fotoğrafları:
    Kaza anında çekilen fotoğraflar, sürecin sağlıklı yürütülmesi açısından çok önemlidir. Kaza fotoğrafları geniş açılı ve detaylı bir şekilde çekilmelidir.
  • Kaza Tespit Tutanağı:
    Maddi hasarlı kazalarda, kazanın nasıl meydana geldiğini ve tarafların kusur oranlarını gösteren bu belge düzenlenmelidir.
  • Ekspertiz Raporu:
    Aracın hasarını ve değer kaybını ortaya koyan ekspertiz raporu talep edilmektedir.
  • Onarım Faturaları:
    Araçta onarım yapıldıysa, bu işlemlere ait faturaların başvuru dosyasına eklenmesi gerekmektedir.
  • Diğer Belgeler:
  • Aracın ruhsatı, hasar tespit raporu gibi diğer belgeler de başvuru sırasında istenebilir.

Başvuru Yöntemleri

Değer düşüklüğü talebinde bulunulabilecek iki ana yöntem vardır:

• • Sigorta Şirketine Başvuru:
    Kusurlu tarafın trafik sigortasına, hasar ihbarı yaparak başvuruda bulunulur. Sigorta şirketi, durumu değerlendirdikten sonra bir eksper atar ve çıkan değer düşüklüğü miktarını bildirim yapar.
  • Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi (SBM) Üzerinden Başvuru:
    E-devlet şifresi kullanılarak SBM üzerinden değer kaybı başvurusu yapılabilir. Ekspertiz raporları ve diğer belgeler, bu platform üzerinden yüklenebilir.

Değer Düşüklüğü Hesaplama Yöntemleri

değer düşüklüğü hesaplamasında iki temel yöntem kullanılmaktadır:

• • Trafik Sigortası Genel Şartlarına Göre Hesaplama:
    Bu yöntem, aracın kilometresi, yaşı, hasarın nerede oluştuğu gibi unsurları dikkate alarak yapılan standart bir hesaplama yöntemidir.
  • Rayiç Bedel Farkı Yöntemi:
    Bu yöntemde aracın kaza öncesi ve kaza sonrası piyasa değerleri arasındaki fark hesaplanır. Genellikle daha yüksek bir değer kaybı tutarı hesaplandığı için mahkemeye taşınan durumlarda sıklıkla kullanılmaktadır.

İtiraz Yolları ve Alternatif Çözüm Yöntemleri

Sigorta şirketinin sunduğu değer kaybı tazminatına itiraz durumunda, birkaç çözüm yolu bulunmaktadır:

• • Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru:
    Sigorta şirketi tarafından yapılan değer düşüklüğü tazminatına itiraz ediliyorsa, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılabilir. Bu yöntem, mahkemelere göre daha hızlı sonuç alınmasını sağlar.
  • Arabuluculuk ve Mahkemeye Başvuru:
    Sigorta şirketinin teklifi reddedilirse ya da tatmin edici bulunmazsa, öncelikle arabuluculuğa başvurulması gerekir. Arabuluculuk aşamasında uzlaşma sağlanamaması durumunda ise mahkemeye gidilmesi gerekmektedir.

Trafik Kazalarında Değer Kaybı Tazminatı ve Sigorta Şirketlerinin Rolü

Trafik kazaları sonucunda araçlarda oluşan değer kaybı, kazazedeler için önemli bir mağduriyet kaynağıdır. Bu tür durumlarda, mağdurların değer kaybını karşılayabilmesi için başvurabileceği en önemli mekanizmalardan biri sigorta şirketleridir. Sigorta şirketleri, gerek trafik kazası sonucu meydana gelen maddi hasarın tazmininde, gerekse değer düşüklüğü talebinin karşılanmasında yasal olarak önemli bir rol üstlenmektedir. Ancak, sigorta şirketlerinin değer düşüklüğü  taleplerini değerlendirme süreçleri, kullanılan hesaplama yöntemleri ve ödeme prosedürleri kazazedeler için bazen karmaşık ve zorlu bir süreç haline gelebilmektedir. Bu nedenle, değer düşüklüğü talebi sürecinin detaylarını ve sigorta şirketlerinin rolünü incelemek, kazazedelerin bilinçli bir şekilde haklarını talep etmelerini sağlamada kritik bir öneme sahiptir.

Sigorta Şirketlerinin Değer Kaybı Taleplerindeki Rolü

Sigorta şirketleri, trafik kazalarında değer kaybı taleplerini değerlendiren ve karşılayan birincil kurumlar arasında yer almaktadır. Kazazedeler, trafik kazası sonucu araçlarında oluşan değer kaybı için, kusur oranına bağlı olarak karşı tarafın trafik sigortasına sahip olan sigorta şirketine başvuruda bulunabilir. Bu başvurular, kazazedelerin araçlarında meydana gelen değer kaybının tazmini açısından oldukça önemlidir. değer düşüklüğü talebini almak için sigorta şirketine yapılacak başvuruda, kazaya dair tutanaklar, araç fotoğrafları, onarım faturaları ve ekspertiz raporları gibi belgelerin eksiksiz sunulması gerekmektedir. Bu belgeler, sigorta şirketinin talebi değerlendirme sürecini hızlandırır ve kazazedelerin haklarının korunmasında büyük rol oynarunun yapılmasının ardından, sigorta şirketi genellikle talebi değerlendirmek üzere kendi ekspertizini atar. Bu ekspertiz, kazanın niteliğine, hasarın boyutuna ve aracın piyasa değerine göre araçtaki değer kaybını belirler. Alternatif olarak, kazazede, Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi (SBM) platformu üzerinden bağımsız bir eksper atanmasını talep edebilir. SBM üzerinden yapılan bu ekspertiz süreci, talebin objektif bir şekilde değerlendirilmesine olanak tanır ve sigorta şirketi ile kazazede arasındaki anlaşmazlık riskini azaltır .

Şirketlerinin Hesaplama Yöntemleri ve Anlaşmazlıklar

Sigorta şirketleri, değer kaybını hesaplama sürecinde Türkiye Sigorta Birliği (TSB) tarafından belirlenen standart hesaplama formüllerini kullanmayı tercih etmektedir. Bu hesaplama formülü, kazanın türü, hasarın büyüklüğü, aracın yaşı, kilometresi ve hasarın aracın hangi kısmında gerçekleştiği gibi değişkenleri dikkate alır. Ancak, sigorta şirketlerinin çoğunlukla bu formülü kullanması, kazazedeler ile sigorta şirketleri arasında bazı anlaşmazlıklara neden olabilmektedir. Zira TSB’nin belirlediği formül, diğer hesaplama yöntemlerine göre daha düşük bir değer düşüklüğü rakamı ortaya koyabilmektedir. Bu da, kazazedelerin talep ettiği değer kaybı tazminatı ile sigorta şirketlerinin hesapladığı değer düşüklüğü arasında fark oluşmasına sebep olmaktadır .

Özellikle kazaTSB formülüne göre yapılan hesaplamada kendilerine ödenen miktarı yetersiz bulması durumunda, bu farklılık hukuki süreçlerin doğmasına zemin hazırlamaktadır. Sigorta şirketleri, TSB formülünü uygulama konusunda ısrarcı olduklarında, kazazedeler mahkeme yoluyla veya Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurarak itiraz etme hakkına sahiptir. Bu yolla kazazedeler, sigorta şirketlerinin sunduğu değerin adil olup olmadığını yeniden değerlendirebilir ve hak ettikleri tutarı talep edebilirler.

Sigorta Şirketine Başvuru ve Cevap Süreçleri

Sigorta şirketine yapılan değer kaybı taleplerinde, sigorta şirketlerinin kazazedeye 15 gün içinde yanıt verme zorunluluğu bulunmaktadır. Eğer sigorta şirketi, 15 gün içerisinde talebi reddederse veya herhangi bir cevap vermezse, kazazede, hukuki yollara başvurma hakkına sahiptir. Bu tür durumlarda kazazedelerin öncelikle zorunlu arabuluculuk yoluna gitmeleri gerekmektedir. Arabuluculuk, sigorta şirketi ve kazazede arasında anlaşma sağlanmasına yönelik olarak yapılan bir uzlaşma sürecidir. Bu süreçte, kazazede ve sigorta şirketi bir arabulucu eşliğinde taleplerini ve itirazlarını dile getirir. Eğer arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamazsa, kazazede dava açma veya Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurma seçeneklerini değerlendirebilir .