Trafik kazası modern yaşamın kaçınılmaz bir gerçeği haline gelmiştir. Artan araç sayısı, hızlı yaşam temposu ve dikkatsizlik gibi faktörler, trafik kazalarının sıklığını artırmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, her yıl dünya genelinde yaklaşık 1.3 milyon insan trafik kazalarında hayatını kaybetmekte ve milyonlarca insan da yaralanmaktadır. Trafik kazaları, sadece insan hayatına mal olmakla kalmamakta, aynı zamanda ciddi maddi kayıplara ve toplumsal sorunlara da yol açmaktadır.
Türkiye’de de trafik kazaları önemli bir sorun teşkil etmektedir. TÜİK verilerine göre, ülkemizde her yıl binlerce insan trafik kazalarında hayatını kaybetmekte ve on binlerce insan yaralanmaktadır. Bu kazaların nedenleri arasında aşırı hız, alkollü araç kullanımı, dikkatsizlik, yol ve hava koşulları gibi faktörler yer almaktadır.
Trafik kazasının yol açtığı can ve mal kayıplarını en aza indirmek için alınacak önlemler arasında trafik kurallarına uymak, araç bakımlarını düzenli olarak yaptırmak, dikkatli ve sorumlu bir şekilde araç kullanmak yer almaktadır. Ayrıca, olası bir kaza durumunda maddi ve manevi zararları güvence altına almak için trafik sigortası yaptırmak da büyük önem taşımaktadır.
Bu makale, trafik kazalarında hasar sorumluluğu, kusur oranı, sigorta ödemeleri ve trafik sigortası limitleri gibi önemli konuları ele alarak okuyuculara bu konuda kapsamlı bir rehber sunmayı amaçlamaktadır.
Trafik kazalarında hasar sorumluluğu, kazanın oluşumunda kusurlu olan tarafa aittir. Kusur oranı, kazaya karışan araçların kusur durumuna göre belirlenir ve %0 ile %100 arasında değişebilir.
%100 Kusurlu: Kaza tamamen sizin kusurunuzdan kaynaklandıysa, karşı tarafın tüm zararlarını sizin trafik sigortanız karşılar. Örneğin, kırmızı ışıkta geçmeniz sonucu oluşan bir kazada %100 kusurlu sayılırsınız.
%50 Kusurlu: Kaza her iki tarafın da kusuruyla meydana geldiyse, her iki tarafın sigortası kendi araç sahibinin zararlarını karşılar ve karşı tarafın zararları da kusur oranına göre paylaştırılır. Örneğin, kavşakta geçiş önceliğine uyulmaması sonucu oluşan bir kazada her iki taraf da %50 kusurlu olabilir.
%0 Kusurlu: Kaza tamamen karşı tarafın kusurundan kaynaklandıysa, sizin trafik sigortanız herhangi bir ödeme yapmaz. Karşı tarafın sigortası kendi aracının ve sizin aracınızın zararlarını karşılar. Örneğin, park halindeki aracınıza başka bir aracın çarpması durumunda %0 kusurlu sayılırsınız.
Kusur oranı, sigorta şirketleri tarafından kaza raporları, görgü tanıklarının ifadeleri, araçlardaki hasar durumu, yol ve hava koşulları, trafik işaret ve levhaları, araçların hız durumu gibi birçok faktör dikkate alınarak belirlenir. Sigorta ödemeleri, kusur oranına göre yapılır.
Örneğin, %70 kusurlu olduğunuz bir kazada, karşı tarafın 10.000 TL’lik maddi hasarının %70’i olan 7.000 TL’sini sizin trafik sigortanız, %30’u olan 3.000 TL’sini ise karşı tarafın sigortası karşılar. Kendi aracınızdaki hasarları ise ancak kasko sigortanız varsa karşılayabilirsiniz.
Kusur oranının belirlenmesinde, bazı durumlarda uzman görüşüne başvurulabilir. Örneğin, kaza anında araçların hızının tespiti için teknik incelemeler yapılabilir veya kaza rekonstrüksiyon uzmanlarından yardım alınabilir.
Trafik sigortasının karşılayacağı maddi ve bedeni hasarlar için belirli limitler vardır. Bu limitler, her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından güncellenir. Sigorta limitlerinin güncellenmesinin temel nedenleri, enflasyon, artış gösteren tedavi masrafları, değişen ekonomik koşullar ve yargıtay kararlarıdır. Sigorta limitleri, mağdurların haklarının korunması ve sigorta sisteminin sürdürülebilirliği açısından büyük önem taşımaktadır.
2024 yılı için trafik sigortası limitleri şu şekildedir:
Sigorta limitleri, bir kaza durumunda sigorta şirketinin ödeyeceği maksimum tutarı belirler. Eğer kaza sonucu oluşan zararlar sigorta limitlerini aşarsa, aradaki farkı kusurlu olan taraf ödemek zorundadır.
Örneğin, bir kazada karşı tarafın aracında 300.000 TL’lik maddi hasar meydana geldiyse ve siz %100 kusurluysanız, trafik sigortanız 250.000 TL’lik maddi hasar limitini karşılar. Kalan 50.000 TL’lik farkı ise siz ödemek zorunda kalırsınız.
Trafik sigortası, karşı tarafın aracında meydana gelen hasarları, onarım masraflarını veya aracın pert olması durumunda aracın piyasa değerini karşılar. Ayrıca, araçtaki eşyaların hasar görmesi durumunda da belirli bir limite kadar ödeme yapılır.
Maddi hasar ödemelerinde, hasarın tespiti için sigorta şirketi tarafından görevlendirilen eksperler devreye girer. Eksper, kaza yerinde veya serviste aracı inceleyerek hasarın boyutunu tespit eder ve bir rapor hazırlar. Eksper raporu doğrultusunda, aracın onarımı için gereken masraflar veya pert olması durumunda aracın değeri belirlenir ve sigorta şirketi tarafından ödeme yapılır.
Maddi hasar ödemelerinde, onarım masraflarının karşılanması veya pert bedeli ödemesi seçenekleri sunulabilir. Mağdur, kendi tercihine göre bu seçeneklerden birini seçebilir.
Trafik kazalarında yaralanan veya sakat kalan kişilerin maruz kaldığı zararlar sadece fiziksel acı ve ızdırapla sınırlı kalmaz. Tedavi masrafları, iş gücü kaybı, bakım ihtiyacı ve psikolojik destek gibi pek çok farklı alanda maddi ve manevi kayıplar yaşanabilir. Trafik sigortası, bu noktada devreye girerek bedeni hasar gören kişilerin yaşadığı bu kayıpların bir kısmını karşılamayı amaçlar.
Trafik sigortası kapsamında karşılanan bedeni hasarlar şunlardır:
Tedavi Masrafları: Kaza sonucu yaralanan kişinin hastane masrafları, doktor ücretleri, ilaç giderleri, fizik tedavi ve rehabilitasyon masrafları gibi tüm tedavi giderleri trafik sigortası tarafından karşılanır. Sigorta şirketleri genellikle anlaşmalı oldukları hastanelerde tedaviyi doğrudan karşılarlar. Anlaşmalı olmayan bir hastanede tedavi olunması durumunda ise, mağdur fatura karşılığı masraflarını sigorta şirketinden talep edebilir.
İş Göremezlik Tazminatı: Kaza sonucu iş göremez hale gelen kişiye, iş gücü kaybının telafi edilmesi amacıyla iş göremezlik tazminatı ödenir. Bu tazminat, kişinin kaza öncesi geliri, yaşı, mesleği ve iş göremezlik süresi gibi faktörler dikkate alınarak hesaplanır. İş göremezlik durumu, sağlık raporları ile belgelenmelidir.
Bakım Masrafları: Kaza sonucu bakıma muhtaç hale gelen kişinin bakım masrafları da trafik sigortası kapsamında karşılanır. Bu masraflar, evde bakım hizmetleri, bakıcı ücreti, özel bakım merkezi giderleri gibi kalemleri içerebilir.
Sakatlık Tazminatı: Kaza sonucu kalıcı sakatlık kalan kişiye, sakatlığın derecesine göre sakatlık tazminatı ödenir. Sakatlık derecesi, sağlık kurulu tarafından belirlenir ve tazminat miktarı bu derecenin yanı sıra kişinin yaşı, mesleği ve geliri gibi faktörlere göre değişir.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: Kaza sonucu ölüm meydana gelmesi durumunda, ölen kişinin yasal mirasçılarına destekten yoksun kalma tazminatı ödenir. Bu tazminat, ölen kişinin yaşı, mesleği, geliri ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler gibi faktörler dikkate alınarak hesaplanır.
Bedeni hasar ödemelerinin hesaplanmasında, sigorta şirketleri tarafından aktar tabloları ve yargıtay kararları dikkate alınır. Mağdur, sigorta şirketinin yaptığı tazminat teklifini kabul etmeyebilir ve haklarını arayabilir. Bu durumda, sigorta tahkim komisyonu veya mahkemeler yoluyla tazminat talebinde bulunulabilir.
Bedeni hasar ödemeleri, trafik kazalarının mağdurlarına ve ailelerine maddi ve manevi destek sağlayarak hayatlarını yeniden düzenlemelerine yardımcı olmayı amaçlar. Trafik sigortası, bu ödemeleri yaparak toplumsal sorumluluğunu yerine getirir ve kaza mağdurlarının mağduriyetini bir nebze olsun gidermeye çalışır.